Bağımsız Sinema: Edison, Hollywood ve Disney İşte Sinemanın Kirli Bir Sayfası

Bağımsız Sinema

Bağımsız Sinema: Edison, Hollywood ve Disney! İşte Sinemanın Kirli Bir Sayfası Bölüm 1

Geçmişten günümüze sinema birçok dönemi yaşadı. Bu dönemlerde furyalar geldi gitti, kabus gibi isimler sinemaya yapışıp sömürdüler… Olan her şeye rağmen sinemanın tarihinin en vurucu noktası ise sinemanın bağımsızlaşmasıdır.

Bu yazımızda birçok şeyden bahsedeceğiz. Sinemanın günümüzdeki halini, geçmişteki halini ve gelecekteki olası durumunu aktarmaya çalışacağız. Öncelikle yazıya sinema aslında ne zaman bağımsız oldu? Sorusuyla başlamak istiyorum.

Sinema Ne Zaman Bağımsız Oldu?

1900’lerin başında, Edison hem maddi hem teknolojik olarak oldukça üstün bir adamdı. Bunu neredeyse hayatının her alanında kullanıyordu. İşte bunlardan biri de sinemaydı. Edison, kendisinden taraf olmayan yapımcılara, yönetmenlere hiçbir şekilde fırsat vermiyordu. Ne teknolojik ne de maddi, bunları geçtim filmlerini bile yapmalarına izin vermiyordu.

Edison bunları yaparken sinema henüz yeni yeni gelişen bir şeydi. Doğru dürüst bir sinema algısı da yoktu. Her sektörde olduğu gibi sinemada da tekelleşme yaşanıyor, Edison bunun öncüsü oluyordu. Yönetmenler ve yapımcılar kendilerine bir yer bulamadıkları bu sektörü resmen taşıma yoluna gideceklerdi.

1908 Yılında, Edison karşıtı yapımcılar ve yönetmenler kendilerini bağımsız ilan ettiler. Böylece Bağımsız Sinema 1908 yılında ortaya çıktı. Bu yönetmenler ve yapımcılar Hollywood’a yerleşerek burada şirketlerini kurdular. Günümüzde de oldukça popüler beş büyük şirket böylece ortaya çıktı.

Warner Bros, 20th Century Fox, MGM, Paramount Pictures bunlardan dördüdür. Sinema bu yapımcıların ve yönetmenlerin kurdukları şirketler sayesinde artık bağımsız bir hale gelmişti. Elbette bu da uzun sürmedi ve bugün ki Hollywood’un Hollywood olmasını sağlayan bu şirketler, Edison’u bile geçerek çok daha büyük bir tekelleşmeye gittiler. Artık sinema sadece Hollywood’dan ibaret olmuştu.

Bu şirketlerden bazıları hala günümüzde de oldukça iyi durumda ve her yıl yeni filmler üretmeye devam ediyor. Hollywood’un tekelleştirdiği sinema öyle kalmadı, bu tekelleşmenin önüne de başka bir bağımsız sinema grubu geçecekti.

Sinemanın Gerçek Bağımsızlığı: Charles Chaplin, Mary Picford, Douglas Fairbanks

Bu isimlerin öncülüğünde ilk gerçek bağımsız şirket olan, United Artists kuruldu. Bu zamanda sinema gerçekten bağımsız olmuş ve artık günümüzün bilinen eserleri yayınlanmaya başlanmıştı. İşler bir süre daha böyle yolunda gittikten sonra, Walt Disney’in de yer aldığı bir grup bağımsız sinemacı daha ortaya çıktı. Yapılan işbirliğinin sonrasında Bağımsız Film Yapımcılığı Topluluğu kuruldu. Sinemanın güzel günleriydi bunlar ancak bir tarafta Hollywood daha yüksek bütçeli işlerini üretmeye devam ediyordu.

Sinemanın geçmişi bir süre böyle devam edecekti. Hollywood stüdyolarından bir Western furyası patlayacak ve uzun süre devam edecekti. Yine de işler hem bağımsız sinemacılar için hem de Hollywood için iyi sayılırdı.

Bir süre sonra Hollywood günümüzde de olduğu gibi bu şirketleri sindirecekti. Bir tanesi hariç, Walt Disney. Disney şirketi bildiğiniz üzere şu an sektörün en büyük pasta payının sahibi. Yakın dönemde de böyleydi bu.

Günümüzde Sinema

Evet, gelelim günümüze… Sinemanın belki de en karanlık çağını yaşıyoruz. Çok fazla film üretiliyor çok güzel filmler çıkıyor, yüksek bütçeler seyir zevkini arttırıyor. Bunlar ne demek biliyor musunuz? Geçmişten günümüze bağımsız filmlerin bilinen en büyük özelliği basit olmalarıydı. Yani bütçe sıkıntısından dolayı basit bir senaryosu olan ve düşük bütçeyle çekilen filmlerden ibaretti bağımsız filmler. Her ne kadar bazı iddialı yapımcılar yüksek bütçelere güzel filmler çıkarsalar da onlarda tekelleşmenin içine dalmışlardı.

Günümüz sinemasıyla ilgili olarak: Sinema Ne Halde?

Bağımsız filmlere insanların da bakış açısı bu yöndeydi. Kalitesiz, kötü filmler olarak bilete değmeyeceği düşünülüyordu. 1940’lardan sonra ki Disney bana göre bağımsız sinemacılık anlayışına sığmıyor. O yıllardan bu yıllara değişmeyen bazı şeyler var. Bağımsız filmlere seyircinin hala güveni yok ve bütçeleri de bu yüzden düşük.

Bağımsız film olayına gelemiyor insanlar, düşünüldüğü zaman ne kadar iyi olabilir ki? Diyorlar. Bir nevi haklı sayılırlar çünkü her önüne gelenin film çektiği bir dönemdeyiz. Bazı bağımsız filmleri izlemektense gerçekten kısa film izlemek daha iyi olabilir.

Sinemayla ilgili bir şeyler yapmak isteyen herkesin başvurduğu bir yöntem aynı zamanda bu bağımsız sinemacılık. “Ben filmimi yaparım, gerisi gelir.” Anlayışıyla filmler çekiliyor. Bazıları gerçekten çekim kalitesi senaryo açısından düşük bütçeye rağmen harika olabiliyor.

Yazan Yöneten Quentin Tarantino –  Bağımsız Sinema

Konu bağımsız sinema olduğu zaman, Tarantino’dan bahsetmemek imkansız. Yakın tarihte sinemanın yine tekelleştiği bir dönem yaşadık, hatta şu an daha büyüğünü yaşıyoruz. Bunu yazının ilerleyen kısımlarında anlatacağım. Öncelikle Tarantino ile devam etmek gerekiyor.

Hollywood’a en çok zıt giden isim şüphesiz Tarantino. Sadece Hollywood’a değil, bütün şirketlerin önünde alışagelmedik teknikleriyle çıkıveriyor. Tarantino, kanlı dövüş sahneleri, uzun uzun replikleriyle ve kara mizahıyla tanınıyor. Bunun yanı sıra usta yönetmenin sinemaya kazandırdığı birçok teknik var. Bagaj çekimi bunun en basit örneklerinden biri. Amansız repliklerinin arasına popüler kültür göndermelerini serpiştirmeye ise bayılıyor. Quentin Tarantino filmleri için yapılan eleştirilerin çoğunluğu dağınık kronolojik sırasından kaynaklanıyor. Baştan aşağıya kendi kemik kitlesini oluşturacak filmler yapan, az olsun öz olsun diyen, özgür bir sinema adamı kendisi.

Tarantino bu işin bağımsız bir şekilde, özgürce yapılabildiğini bütün dünyaya kanıtlayan bir yönetmen. Şu an sinema severler, yönetmenler ve oyuncular onun için aynı şeyi düşünüyor. Quentin bu konuda gerçekten uzman ve yeni insanlara umut veriyor.

Quentin Tarantino gibi birçok isim olsa da günümüzde sinema tekelleşmenin en büyüğünü yaşıyor bana kalırsa. Günümüzde sinemanın nasıl tekelleştiğini ikinci bölümde aktaracağım.

Bağımsız Sinema yazımızın ikinci kısmında Disney’in günümüzdeki tutumunu aktarırken Netflix gibi yeni platformların sinemaya olan etkilerinden de bahsedeceğim.

Sinema severlerin izlemesi gereken filmler: Film Önerileri